Czym jest fobia? Geneza, objawy, leczenie irracjonalnego lęku fobicznego

Definicją fobii nie jest wyłącznie irracjonalny lęk, jednak pacjenci cierpiący na to schorzenie często odczuwają bezsilność w walce z własnym rozumem. Lęk ten nie wynika bowiem z logicznych przesłanek. Jest niekontrolowany, paraliżujący, wywołujący nawet szereg objawów somatycznych. Wiele osób zastanawia się nad genezą fobii – jak powstaje, czy jest genetyczna, czy uleczalna? W dzisiejszym artykule postaramy się odpowiedzieć na wszystkie nurtujące pytania dotyczące specyficznych zaburzeń lękowych, jakimi są fobie.

Jak powstaje fobia?

Najbardziej oczywistą przyczyną fobii w teorii są wydarzenia z dzieciństwa. Przeżyte traumy w wieku niemowlęcym, czy dziecięcym mogą “przypomnieć o sobie” w najmniej oczekiwanym momencie w kolejnych latach życia. Czasami fobia powstaje natychmiast po przykrym zdarzeniu, wtedy jednak jest rozumiana jako np. zespół strachu pourazowego. Lęk, który podświadomie pogłębia się i wymyka spod kontroli, a z czasem uniemożliwia funkcjonowanie w społeczeństwie, można nazwać fobią w pełnej okazałości.

Nieświadome przeniesienie lęku

Fobia może być również przeniesieniem lęku lub agresji, które ujawniają się w określonych sytuacjach. Dobrze odzwierciedla ten problem fobia społeczna, która nie oznacza wyłącznie lęku przed ludźmi, lecz przed ich krytyczną oceną, co w dalszym etapie może świadczyć o niskim poczuciu własnej wartości osoby cierpiącej na to schorzenie. Właściwym zagrożeniem dla chorego są tu więc jego natrętne myśli, a nie zbiorowisko ludzkie. Przykładowym sposobem leczenia fobii społecznej może być psychoterapia, w trakcie której pacjent przepracowuje swoje lęki i kompleksy, znajduje ich przyczynę, aby w efekcie zmierzyć się z własnymi problemami. W razie potrzeby psychiatra może włączyć do tego leczenia leki przeciwlękowe, jeżeli uzna to za konieczne.

Fobia a uwarunkowania genetyczne

Schorzenia psychiczne, w przeciwieństwie do genetycznych chorób psychicznych nie są przekazywane z pokolenia na pokolenie. Błędne spekulacje na ten temat mogą powstać, ponieważ lęku można się nauczyć, a nawet przejąć od kogoś. Już od pierwszych chwil życia autorytetem dla dziecka są jego rodzice. Co więc w przypadku, gdy ojciec cierpi na arachnofobię (lęk przed pająkami)? Jest duże prawdopodobieństwo, że dziecko dorośnie z arachnofobią, ponieważ od dziecka podświadomie nauczyło się lęku od rodzica.

Jakie są najczęstsze objawy fobii?

Osoba chora w kontakcie z obiektem lęku – może to być zwierzę, człowiek, przedmiot, sytuacja, przestrzeń – zostaje ogarnięta przez uczucie przerażenia. Cechą charakterystyczną takiego stanu jest fakt, iż nawet jeśli pozostałe osoby nie uznają tego obiektu za lękowy, nie są w stanie wytłumaczyć choremu, że nie znajduje się w sytuacji zagrożenia. Tak jak przy większości zaburzeń lękowych, fobii towarzyszą objawy somatyczne, np. przyspieszona akcja serca, duszności, zawroty głowy, wymioty, biegunka, odrętwienie, omdlenie i wiele innych. Jeżeli osoba chora ma świadomość swojej fobii, to bardzo często doświadcza lęku przed lękiem, jeżeli wie, że niebawem znajdzie się w sytuacji zagrożenia. Fobia, z którą chory musi zmagać się każdego dnia, może doprowadzić do depresji, czy całkowitego unikania sytuacji wywołujących lęk, co w niektórych przypadkach oznacza nawet niemożność wyjścia z domu.

Jak leczyć fobię?

Pierwszym krokiem prowadzącym do leczenia fobii jest zasięgnięcie pomocy specjalisty. Każdy terapeuta i lekarz zaleci pacjentowi z fobią psychoterapię i wizytę u psychiatry. W zależności od wybranej metody terapii spotkania będą polegać na rozmowie indywidualnej, wykonywaniu ćwiczeń, czy zajęciach grupowych. Głównym celem psychoterapii w leczeniu fobii jest odnalezienie przyczyny lęku i rozwiązanie wewnętrznych problemów prowadzących do fobii. Proces ten może zająć lata – ciężko określić liczbę dni potrzebnych do wyleczenia się z fobii, gdyż jak wiadomo każdy przypadek jest inny. Praca nad kontrolowaniem swoich lęków będzie znacznie bardziej owocna niż unikanie stresogennych sytuacji do końca życia.